18 september 2013 – Paul van Tongeren – ‘Leven is een kunst’, over morele ervaring, deugdethiek en levenskunst
Leven is geen kunst zolang het een kwestie van overleven is. Wie moet zorgen te overleven, stelt geen vragen: hij vecht, (vr)eet, verbergt zich. Pas als dat gelukt is, is het mogelijk om van overleven, leven te maken; van vreten, eten en van biologie, kunst. Daarvoor is meer nodig dan filosofie. Maar zonder de kritische blik die het eigen leven onderzoekt, zal het waarschijnlijk niet lukken. Ethiek is zo’n zelfonderzoek.
Prof. dr. Paul J.M. van Tongeren, won met het boek Leven is een kunst de Socrates wisselbeker 2013. Hij is hoogleraar wijsgerige ethiek aan de faculteit wijsbegeerte van de Radboud Universiteit Nijmegen en buitengewoon hoogleraar ethiek aan het Hoger Instituut voor Wijsbegeerte van de Katholieke Universiteit Leuven.
Aansluitend is er een leeskring over dit boek verzorgd door Antje van der Hoek.
Prof. dr. Paul J.M. van Tongeren, won met het boek Leven is een kunst de Socrates wisselbeker 2013. Hij is hoogleraar wijsgerige ethiek aan de faculteit wijsbegeerte van de Radboud Universiteit Nijmegen en buitengewoon hoogleraar ethiek aan het Hoger Instituut voor Wijsbegeerte van de Katholieke Universiteit Leuven.
Aansluitend is er een leeskring over dit boek verzorgd door Antje van der Hoek.
23 oktober 2013 – Christa Anbeek – Leven na de crisis
In de zomer van 2008 was Ada de Jong met haar gezin op vakantie in het noorden van Italië. Tijdens de afdaling van de Mont Dolent verongelukten voor haar ogen haar man en hun drie kinderen. In haar zoektocht naar zingeving stuit ze op het boek van Christa Anbeek, Overlevingskunst. Christa en Ada besluiten op zoek te gaan naar antwoorden op grote levensvragen als: Wie ben jij als er geen ander meer is? Hoe stijg je boven je verdriet uit? In De berg van de ziel vormen de persoonlijke ervaringen van Christa en Ada de basis voor hun zoektocht. Ze schrijven openhartig en toegankelijk over wat religie, filosofie en literatuur te bieden hebben als we geconfronteerd worden met een ongekend verlies.
Het Filosofisch café Haarlem en de tentoonstelling Fiat Lux (te zien tot 27 oktober in de Vishal en de Grote of St. Bavokerk te Haarlem) staan beide stil bij wat betekent een crisis en hoe kom je daar uit. De crisis sloeg flink toe in de kunstwereld, maar wat levert een crisis nu eigenlijk op? In welke richting bewegen kunstenaars zich na een crisis? Om deze vragen draait de tentoonstelling Fiat Lux.
Christa Anbeek schreef verschillende boeken over de zoektocht naar de diepere zin van leven en dood, waaronder het succesvolle Overlevingskunst; Leven met de dood van een dierbare (2010). Zij onderzocht en beoefende inzichten en praktijken uit het boeddhisme, humanisme, christendom, filosofie en literatuur. Zij is eerste vrouwelijke hoogleraar theologie sinds 1634 bij de Remonstranten en hoofddocent aan de Universiteit voor Humanistiek. Het levenseinde onder ogen zien, levenskunst en overlevingskunst zijn belangrijke thema’s in haar werk. Aansluitend is er een leeskring over dit boek verzorgd door Sabine du Croo de Jongh.
Het Filosofisch café Haarlem en de tentoonstelling Fiat Lux (te zien tot 27 oktober in de Vishal en de Grote of St. Bavokerk te Haarlem) staan beide stil bij wat betekent een crisis en hoe kom je daar uit. De crisis sloeg flink toe in de kunstwereld, maar wat levert een crisis nu eigenlijk op? In welke richting bewegen kunstenaars zich na een crisis? Om deze vragen draait de tentoonstelling Fiat Lux.
Christa Anbeek schreef verschillende boeken over de zoektocht naar de diepere zin van leven en dood, waaronder het succesvolle Overlevingskunst; Leven met de dood van een dierbare (2010). Zij onderzocht en beoefende inzichten en praktijken uit het boeddhisme, humanisme, christendom, filosofie en literatuur. Zij is eerste vrouwelijke hoogleraar theologie sinds 1634 bij de Remonstranten en hoofddocent aan de Universiteit voor Humanistiek. Het levenseinde onder ogen zien, levenskunst en overlevingskunst zijn belangrijke thema’s in haar werk. Aansluitend is er een leeskring over dit boek verzorgd door Sabine du Croo de Jongh.
27 november 2013 – Iris van Domselaar – De moed van de professionals, ethisch falen aanpakken
Ethisch falen van organisaties. Hoe gaan we ermee om? Meer regels, toezicht en sancties is een veel voorkomend antwoord. Iris van Domselaar vindt deze benadering naïef en pleit voor meer professionele moed op de werkvloer. Tegelijkertijd moet de samenleving moedige werknemers, waaronder de klokkenluider, beter beschermen.
Iris van Domselaar is rechtsfilosoof aan de UvA en houdt zich o.a. bezig met de vraag hoe morele kwaliteit gewaarborgd kan worden in publieke instituties en professionele praktijken. Recent publiceerde zij in de Volkskrant opiniestukken over het belang van professionele moed en over de noodzaak van klokkenluiderbescherming.
Iris van Domselaar is rechtsfilosoof aan de UvA en houdt zich o.a. bezig met de vraag hoe morele kwaliteit gewaarborgd kan worden in publieke instituties en professionele praktijken. Recent publiceerde zij in de Volkskrant opiniestukken over het belang van professionele moed en over de noodzaak van klokkenluiderbescherming.
22 januari 2014 – René Gude, Denker des vaderlands – Stand-up Filosofie
René Gude, Denker des vaderlands, zal in het Filosofisch café Haarlem aan stand-up filosofie doen: losjes improviserend de (levens)vragen van het publiek beantwoorden door te putten uit de opgedane wijsheid en de schatkamer van de filosofie.
De avond wordt afgetrapt met de vraag: ‘Wat draagt filosofie bij aan ons dagelijks leven?’. Vervolgens is het aan het publiek om (levens)vragen voor te leggen aan zowel René Gude, als aan het medepubliek.
Stel René Gude een vraag en hij geeft origineel antwoord vol humor en filosofische wijsheid. Het maakt Gude tot misschien wel de meest spraakmakende Nederlandse filosoof van dit moment. Hij maakt deel uit van filosofisch elftal van Trouw, geeft lezingen op Lowlands, spreekt in filosofische cafés, treedt op bij TEDx en schrijft vaak in Filosofie Magazine, het tijdschrift waarvan hij hoofdredacteur was voordat hij als directeur bij de Internationale School voor Wijsbegeerte aantrad. En hij heeft nog maar één been. Het andere werd in 2011 geamputeerd, toen de kanker terugkeerde.
De avond wordt afgetrapt met de vraag: ‘Wat draagt filosofie bij aan ons dagelijks leven?’. Vervolgens is het aan het publiek om (levens)vragen voor te leggen aan zowel René Gude, als aan het medepubliek.
Stel René Gude een vraag en hij geeft origineel antwoord vol humor en filosofische wijsheid. Het maakt Gude tot misschien wel de meest spraakmakende Nederlandse filosoof van dit moment. Hij maakt deel uit van filosofisch elftal van Trouw, geeft lezingen op Lowlands, spreekt in filosofische cafés, treedt op bij TEDx en schrijft vaak in Filosofie Magazine, het tijdschrift waarvan hij hoofdredacteur was voordat hij als directeur bij de Internationale School voor Wijsbegeerte aantrad. En hij heeft nog maar één been. Het andere werd in 2011 geamputeerd, toen de kanker terugkeerde.
5 maart 2014 – Stine Jensen – Dag vriend! Een kleine filosofie van I-dentity
Helpen social media mensen om meer vrienden te maken of zijn deze ‘vriendschappen’ slechts een netwerk van oppervlakkige kennissen? In Dag vriend! onderzoekt Stine Jensen de waarde van Facebookvriendschap, een eigentijds thema dat zij weet te verdiepen aan de hand van filosofen als Aristoteles, Montaigne en Alain de Botton. Ze schrijft niet alleen over de kracht van Facebook voor ‘vrienden van de Arabische Lente’, maar ook over de gevaren van hun digitale traceerbaarheid in tijden van regime change.
Stine Jensen is filosoof en literatuurwetenschapster, medewerker van HUMAN en schrijft voor NRC Handelsblad. Zij schreef o.a. Waarom vrouwen van apen houden, Turkse vlinders, Leugenaars en Echte vrienden over Facebook en samen met Rob Wijnberg Dus ik ben. Een zoektocht naar identiteit. Ze is door Vrij Nederland uitgeroepen tot een van de beste acht jonge Nederlandse filosofen.
Stine Jensen is filosoof en literatuurwetenschapster, medewerker van HUMAN en schrijft voor NRC Handelsblad. Zij schreef o.a. Waarom vrouwen van apen houden, Turkse vlinders, Leugenaars en Echte vrienden over Facebook en samen met Rob Wijnberg Dus ik ben. Een zoektocht naar identiteit. Ze is door Vrij Nederland uitgeroepen tot een van de beste acht jonge Nederlandse filosofen.
7 april – Jos de Mul – Kunstmatig van nature. Op weg naar Homo sapiens 3.0.
Ontwikkelingen op het gebied van de robotica, neurowetenschappen en biotechnologie dwingen ons om de vraag te stellen wat eigenlijk nog het verschil is tussen mens en robot, tussen evolutie en innovatie, tussen natuurlijk en kunstmatig leven. Op biotechnologisch gebied heeft men alternatieven ontwikkeld voor het DNA, het ‘bouwplan’ van al het leven. Terwijl de evolutie ooit bestond uit natuurlijke selectie, betreden we met deze alien genetics het tijdperk van kunstmatige selectie. Mogen we hiermee planten, dieren en mensen ‘verbeteren’? Wie we zijn en wat we willen worden, is meer dan ooit een open vraag, een opgave.
Jos de Mul, hoogleraar wijsgerige antropologie aan de Faculteit Wijsbegeerte van de Erasmus Universiteit Rotterdam, schrijft het essay van de Maand van de Filosofie en leidt deze avond in. Hij zet de boel op scherp en stelt de prangende vraag: worden wij de eerste soort op aarde die zijn eigen evolutionaire opvolger gaat scheppen?
Jos de Mul, hoogleraar wijsgerige antropologie aan de Faculteit Wijsbegeerte van de Erasmus Universiteit Rotterdam, schrijft het essay van de Maand van de Filosofie en leidt deze avond in. Hij zet de boel op scherp en stelt de prangende vraag: worden wij de eerste soort op aarde die zijn eigen evolutionaire opvolger gaat scheppen?
Spoiler titel
Op pagina 15 van ‘Kunstmatig van Nature’ van Jos de Mul, staat ‘… maar zoals Aristoteles al heeft opgemerkt in zijn Poëtica bevatten fictieve verhalen vaak meer waarheid dan het waargebeurde.’ En op pagina 105 staat dat volgens Plato het schrift en ‘het nieuwe leren’ dat daarmee verbonden was, ten koste ging van het orale geheugen.
Op dinsdagavond 15 april a.s. hoeven Aristoteles en Plato zich geen zorgen te maken! Filosofisch Café Haarlem brengt in de Kennemer boekhandel het luisteren naar fictieve verhalen samen met dialoog over het thema van de Maand van de Filosofie ‘Zie de mens, hij is niet meer’. Verhalenverteller Esther Kornalijnslijper (www.espiral.nl) zal ons via de taal van de verbeelding meenemen naar onze eigen verhalen en onze eigen vragen.
Voor deze avond heeft ze verhalen gezocht uit de (wereld)literatuur rond het thema van de Maand van de Filosofie. Zo vertelt ze onder meer een ‘hedendaags’ sprookje dat het vergroeid zijn van mens en techniek illustreert. Realiteit? Of fictie? Ook vertelt ze een bijzonder Sufi verhaal dat raakt aan het vreemde gegeven in onze maatschappij dat in de zoektocht naar bezinning onze agenda’s overvol staan. Na elk verhaal gaan we in gesprek met elkaar o.l.v. Marianne Waling-Huijsen, coördinator Filosofisch café Haarlem.
Op dinsdagavond 15 april a.s. hoeven Aristoteles en Plato zich geen zorgen te maken! Filosofisch Café Haarlem brengt in de Kennemer boekhandel het luisteren naar fictieve verhalen samen met dialoog over het thema van de Maand van de Filosofie ‘Zie de mens, hij is niet meer’. Verhalenverteller Esther Kornalijnslijper (www.espiral.nl) zal ons via de taal van de verbeelding meenemen naar onze eigen verhalen en onze eigen vragen.
Voor deze avond heeft ze verhalen gezocht uit de (wereld)literatuur rond het thema van de Maand van de Filosofie. Zo vertelt ze onder meer een ‘hedendaags’ sprookje dat het vergroeid zijn van mens en techniek illustreert. Realiteit? Of fictie? Ook vertelt ze een bijzonder Sufi verhaal dat raakt aan het vreemde gegeven in onze maatschappij dat in de zoektocht naar bezinning onze agenda’s overvol staan. Na elk verhaal gaan we in gesprek met elkaar o.l.v. Marianne Waling-Huijsen, coördinator Filosofisch café Haarlem.
25 april – Emma Curvers – Filmfragmenten over menselijkheid van mens en machines
Op vrijdag 25 april a.s. bespreekt Emma Curvers, hoofdredacteur van filmplatform Cineville.nl, filmjournalist en schrijfster, het thema van de Maand van de filosofie Mens en Techniek aan de hand van fragmenten uit o.a. de film Artificial Intelligence.
Het enige dat momenteel nog mist aan artificiële intelligentie, is een echt bewustzijn, maar dat is geen reden voor de filmwereld om die mogelijkheid te negeren. Film is bij uitstek geschikt om de mogelijkheid en ethische en filosofische consequenties van zo’n bewustzijn te verkennen. In films als Her, Blade Runner en ook A.I. speelt de vraag hoe we daarmee om zouden moeten gaan een rol. Als een kunstmatige intelligentie zo gevoelig is als wij, wat moet dan onze ethische houding ten opzichte van die machines zijn? Tegelijk brengt de intelligente machine ook vragen over de mens zelf met zich mee: als een mens door technologische vooruitgang nagemaakt of zelfs overtroffen kan worden, wat is dan eigenlijk een ‘echt mens’?
Met behulp van fragmenten uit films waarin de relatie tussen mens en techniek centraal staat, gaan we op zoek naar de filosofische vragen die deze films oproepen.
Inleiding en nabespreking staan onder leiding van Emma Curvers, hoofdredacteur van filmplatform Cineville.nl, filmjournalist en schrijfster. Emma studeerde onder meer filosofie en het denken in de film is dan ook een van haar bijzondere interesses. In de inleiding en dialoog zal het beeld van mens en machine door de filmgeschiedenis een rol spelen; hoe wordt de machine weergegeven en wat zegt dat veranderende portret over onze gevoelens en angsten ten opzichte van de technologische invasie in de leefwereld?
Het enige dat momenteel nog mist aan artificiële intelligentie, is een echt bewustzijn, maar dat is geen reden voor de filmwereld om die mogelijkheid te negeren. Film is bij uitstek geschikt om de mogelijkheid en ethische en filosofische consequenties van zo’n bewustzijn te verkennen. In films als Her, Blade Runner en ook A.I. speelt de vraag hoe we daarmee om zouden moeten gaan een rol. Als een kunstmatige intelligentie zo gevoelig is als wij, wat moet dan onze ethische houding ten opzichte van die machines zijn? Tegelijk brengt de intelligente machine ook vragen over de mens zelf met zich mee: als een mens door technologische vooruitgang nagemaakt of zelfs overtroffen kan worden, wat is dan eigenlijk een ‘echt mens’?
Met behulp van fragmenten uit films waarin de relatie tussen mens en techniek centraal staat, gaan we op zoek naar de filosofische vragen die deze films oproepen.
Inleiding en nabespreking staan onder leiding van Emma Curvers, hoofdredacteur van filmplatform Cineville.nl, filmjournalist en schrijfster. Emma studeerde onder meer filosofie en het denken in de film is dan ook een van haar bijzondere interesses. In de inleiding en dialoog zal het beeld van mens en machine door de filmgeschiedenis een rol spelen; hoe wordt de machine weergegeven en wat zegt dat veranderende portret over onze gevoelens en angsten ten opzichte van de technologische invasie in de leefwereld?