Seizoen 2017/2018

Op woensdag 4 oktober verzorgt Filosoof Sjoerd van der Niet een inleiding over zijn boek ALS DAN DUS DAAROM. Een introductie in de taalfilosofie. Taal spreekt vanzelf, totdat je stilstaat bij de woorden en hun betekenissen. Dan begint het al snel te duizelen. Hoe weet je of de ander begrijpt wat jij bedoelt? Wat zegt de taal over wie we zijn? Weet je eigenlijk zelf wel wat je zegt? Wat is jouw verantwoordelijkheid voor de taal die je gebruikt? Welke valkuilen zijn er in het redeneren? Tijdens de avond zal Sjoerd ons leiden van hedendaags taalgebruik naar klassiek filosofische vragen en weer terug naar de praktijk. Hij wijst op wat er mis is met ‘evacuaties door een orkaan’, ‘resultaatgerichte aanpak’ en ‘goede voornemens’. We bekijken de structuur van tweets van welbekende twitteraars en gaan in één adem door met reflectie op de mens, namelijk als redenerend wezen. Via de vraag ‘wanneer is een redenering eigenlijk sluitend?’ komen we ten slotte bij de thema’s besluitvorming en verantwoordelijkheid. Na de pauze wordt u uitgenodigd om met Sjoerd van der Niet, en met elkaar, van gedachten te wisselen. Impressie van deze avond …
Sjoerd van der Niet (1985) studeerde filosofie en natuurkunde aan de Universiteit van Amsterdam. Vanuit zijn bureau Verhelder is hij werkzaam als adviseur voor strategie en argumentatie. Taalfilosofie ziet hij als de speeltuin voor het denken.

Wat is bewustzijn eigenlijk? Hoe hangt het samen met ruimte en tijd? Op welke wijze kunnen hersenen bewustzijn of ziel voortbrengen? Of kunnen ze onafhankelijk van de hersenen bestaan? De huidige periode in het denken over bewustzijn, kunnen we de periode van de dominantie van het neuromane denken noemen. Dit is een vorm van denken die een obsessief karakter heeft. Telkens als het woord ‘bewustzijn’ of ‘zelf’ valt, wordt vrijwel onmiddellijk overgeschakeld naar het praten over hersenen of neuronen. Het lijkt taboe over bewustzijn te denken zonder het onmiddellijk over hersenen te hebben. Bewustzijn is een wonder, maar niet bovennatuurlijk, net zoals ruimte en tijd wonderen zijn, maar niet bovennatuurlijk. Bewustzijn is niet uit iets anders te begrijpen: het is een oorspronkelijke dimensie die verweven is met andere oorspronkelijke dimensies als ruimte, tijd en met de fysische dingen die zich daarin bevinden. Na de pauze wordt u uitgenodigd om met Arnold Ziegelaar, en met elkaar, van gedachten te wisselen over dit thema.
Impressie van deze avond
Arnold Ziegelaar (1962) is filosoof, beeldend kunstenaar en schrijver. Hij studeerde aanvankelijk natuurkunde, maar studeerde af als filosoof bij de Universiteit Leiden. Hij is als docent filosofie werkzaam in het hoger onderwijs, bij de HOVO en het ISVW. Zijn interesse ligt vooral bij metafysica, bewustzijnsfilosofie en levensfilosofie. Hij publiceerde eerder Aardse mystiek, inleiding in de filosofie van de verwondering (2015). Zijn beide boeken ontvingen lovende recensies.

Zo’n 35 jaar geleden raakte Kees Schuyt geïntrigeerd door het verhaal van een vrouw die in een concentratiekamp van de WOII steun vond bij de Ethica van Spinoza. Dit was de start van een verdieping in de filosofie van Spinoza die heeft geresulteerd in het boek Spinoza, en de vreugde van het inzicht. In dit persoonlijk verslag beschrijft Kees Schuyt zijn zoektocht om de vaak moeilijke thema’s van Spinoza onder de knie te krijgen. Met de chronologische behandeling van de geschriften van Spinoza laat Kees Schuyt zien waarom deze bijna vergeten radicale filosoof van de 17e eeuw zo bijzonder was. Hoe Spinoza, gebruik makend van het werk van Descartes, de 1e moderne filosoof, gelijk een volgende fase van vernieuwing inluidde. In zijn inleiding gaat Kees Schuyt in op wat hij goede en minder goede ideeën van Spinoza vindt. Hierbij behandelt Kees Schuyt de drie graden van kennis in relatie tot de conatus, het probleem van determinisme en vrije wil en de misverstanden over wat Spinoza zelf gezegd en bedoeld heeft over: “de vrije mens die volgens de rede wil leven”. Na de pauze wordt u uitgenodigd om met Kees Schuyt, en met elkaar, van gedachten te wisselen. Impressie van deze avond
Kees Schuyt (1943) is emeritus hoogleraar Sociologie aan de Universiteit van Amsterdam. Hij was voorzitter van de Vereniging Het Spinozahuis en werkte mee aan talloze cursussen over Spinoza’s filosofie. Kees Schuyt heeft veel gepubliceerd en is auteur van onder meer: Het spoor terug, De zittende klasse en Tussen fout en fraude

Tim De Mey heeft dit ontregelende boek geschreven voor het onderwijs aan VWO scholieren. Hij wil hiermee fundamentele twijfel zaaien – niet zozeer om nieuwe zekerheden, maar veeleer om betere en verfrissende filosofische vragen te oogsten. Op de avond zelf gaat hij met de aanwezigen, waaronder VWO scholieren, na, hoe je zelfkritisch kan zijn, hoe je kan twijfelen aan je eigen overtuigingen. Impressie van deze avond
Tim De Mey (1973) is docent theoretische filosofie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en gastprofessor geschiedenis van de wijsbegeerte aan de Universiteit Gent. Hij studeerde wijsbegeerte in Gent, en logica, wetenschapsfilosofie en wetenschapsgeschiedenis in Helsinki. Zijn onderzoek spitst zich toe op de rol van verbeelding en creativiteit, zowel in het dagelijks leven als in wetenschap, kunst en filosofie. www.timdemey.nl

Moet je strijden voor een betere wereld om zin te geven aan je werk? Of kunnen de accountant, de fietsenmaker en de fabrieksdirecteur ook een zinvol bestaan leiden? ‘Dat laatste’, zegt Marlou van Paridon, ‘alleen pluriformiteit leidt uiteindelijk tot een zinvolle samenleving.’ In haar boek De zin aan het werk (2012) bouwde zij voort op het gedachtegoed van Plato, Aristoteles en Hannah Arendt over zinvol leven en werken. Op deze avond reflecteert zij met de aanwezigen over de zin en betekenis van wat je doet aan de hand van het agoramodel van René Gude en de inzichten van Plato en Nietzsche over de gelukte samenleving. Impressie van deze avond
Marlou van Paridon, MA studeerde Filosofie in bedrijf aan de VU en is als docent verbonden aan de ISVW waar zij onder meer de opleiding Zin geven aan werk geeft. Daarnaast heeft zij in Amsterdam een praktijk voor socratische training en begeleiding.

Filosoof Femke Kaulingfreks laat in Straatpolitiek zien dat ook rappers, straatvloggers en rellende jongeren in buitenwijken, een vorm van ‘straatpolitiek’ bedrijven. Door zich af te zetten tegen de politieke orde eisen zij een stem op in het maatschappelijk debat. Hun politiek engagement gaat buiten het stemhokje en de politieke partijen om. Impressie van deze avond
Femke Kaulingfreks is politiek filosofe en antropologe. Voor haar proefschrift over ontregelende politiek deed zij uitgebreid veldonderzoek in sociaal achtergestelde wijken in Nederland en Frankrijk. Ze schreef artikelen voor onder meer De Correspondent en de Volkskrant en werkt vanaf maart 2018 als lector “Jeugd en Samenleving” aan Hogeschool Inholland.

Filosoof en schrijver Jannah Loontjens beschrijft in Roaring Nineties, het recentste fin de siècle, het geloof in het voorbij zijn van de grote oorlogen, de tijd van de multiculturele idealen, voorspoed en optimisme. Als krakerskind, dichter en filosoof  geeft Jannah Loontjens haar persoonlijke visie op het belang van de verbeelding en hoe dit zich tot waarheid verhoudt. Impressie van deze avond
Jannah Loontjens voltooide een deel van haar filosofiestudie in New York bij de filosoof Derrida en studeerde af op Heideggers denken over Hölderlin. Naast haar schrijverschap, doceert Loontjens filosofie en literatuuranalyse aan ArtEZ en ISVW. Haar recentste boek, Wie Weet, is van maart 2018.